Schooldak wordt stroomfabriek

Roebyem Anders werd geïnterviewd voor de rubriek ‘Blik van Buiten’ in het VO magazine van april 2017. Ze vertelt schoolleiders over de Schooldakrevolutie.

Tekst door Maaike Vos

Hoe kijkt u terug op uw eigen schooltijd?

“Ik zat op het Haags Montessori Lyceum en heb een fantastische schooltijd gehad. Het was een school waar je al op zeer jonge leeftijd leert je eigen belangstelling te ontdekken en daar diep op in te gaan. Er was geen heel vastomlijnd programma. Het stimuleren van eigen interesses, onderzoek doen en dingen organiseren is me met de paplepel ingegoten. Daar heb ik ontzettend veel profijt van gehad.”

Is daar ook uw passie voor duurzaamheid ontstaan?

“Wel in die periode. Laatst vond ik een brief die ik toentertijd aan de Canadese regering heb geschreven, in het Nederlands. Ik had op school een petitie opgezet tegen het doodknuppelen van zeehonden voor bontjassen. Allemaal klasgenoten hadden hun naam en handtekening eronder gezet. Ik vind het heel waardevol dat ik op school de ruimte kreeg om zoiets te doen.”

Waarom hebben jullie stichting de Schooldakrevolutie opgericht?

“Ik wil dat alle daken worden gebruikt als groene stroomfabriekjes en hun eigen stroom opwekken. Daarnaast wil ik dat mensen meer gaan nadenken over duurzaamheid. Het moet de normaalste zaak van de wereld worden. En dan moet je bij de jeugd zijn. Via het onderwijs willen we aandacht vragen voor dit thema. Ons uiteindelijke doel is dat in 2020 minimaal de helft van het aantal geschikte scholen zonnepanelen op het dak heeft.”

Hoe gaan jullie dat voor elkaar krijgen?

“We merkten dat veel scholen die enthousiast waren over zonne-energie, afhaakten vanwege het uitzoek- en regelwerk. Wij hebben de barrières in kaart gebracht en weggenomen. In plaats van iets heel nieuws te verzinnen, verwijzen we scholen op onze website door naar bestaande initiatieven. Tegelijkertijd willen we schaal creëren om deze revolutie zo snel mogelijk te laten plaatsvinden.”

Hoe ziet dat er in de praktijk uit?

“We richten ons op gemeenten en schoolbesturen. Er zijn nu vijf grote gemeenten die meedoen: Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Eindhoven en Haarlemmermeer. De gemeente is vaak eigenaar van de schoolgebouwen en heeft meestal goede contacten met schoolbesturen. Daarnaast kunnen gemeenten barrières wegnemen wat betreft de financiering. Iedere school kan bij ons gratis een dakscan aanvragen. Wij brengen dan in kaart hoeveel zonnepanelen op het dak passen en kunnen een indicatie van de kosten geven. In de gemeente Haarlemmermeer werken we bijvoorbeeld met een postcoderoos, waarmee je belastingkorting krijgt als je stroom levert aan scholen die in aangrenzende postcodegebieden staan. Zeven scholen met de meest geschikte daken leveren daar stroom aan 38 andere scholen in de buurt.”

Wat kost het plaatsen van zonnepanelen?

“Voor grote scholen met een grootverbruikersaansluiting is het een aantrekkelijke investering, mits ze subsidie krijgen. Het gaat om de rijkssubsidie Stimulering Duurzame Energie. In die pot zit dit jaar veertien miljard euro en zonne-energie maakt grote kans subsidie te krijgen. Wij helpen scholen met het aanvragen van die subsidie. De volgende ronde start in september. Voor kleine scholen is zo’n postcoderoos aantrekkelijk. Zij kunnen via de gemeente een gesprek met ons aanvragen en dan kijken wij of scholen in de buurt te bundelen zijn tot één project. De levensduur van 25 jaar in aanmerking genomen, is het een goede investering. Dan komt er nog een tweede deel: hoe ga je het financieren? Dat kan via crowdfunding, initiatieven als ‘zonnepanelen delen’ of een speciaal financieringsarrangement van de Rabobank met een maatschappelijke rente.”

Wat kan een school besparen door zonnepanelen te plaatsen?

“In de Haarlemmermeer wordt zo’n duizend tot vijftienhonderd euro per school per jaar bespaard. Ik moet daar wel bij zeggen dat die besparing zo groot is omdat de gemeente een groot deel van de financiering op zich heeft genomen. Als dat niet gebeurt, is de besparing kleiner. Gedurende de 25-jarige looptijd van zonnepanelen gaat het om vijftien jaar lang kleinere besparingen en daarna nog tien jaar een grotere besparing. Dat geld kan weer worden gebruikt voor verdere verduurzaming en een onderwijsprogramma gericht op duurzaamheid.”

Hoe werkt dat onderwijsprogramma?

“We bieden een Schooldakleerabonnement dat is aangepast per gemeente. Zo werken we samen met het centrum voor Natuur-en Milieu-educatie in de Haarlemmermeer en met de Milieubende. Als er zonnepanelen op het dak liggen, wordt het als heel positief ervaren daar ook in de klassen iets mee te doen. Zelf zo’n programma samenstellen, is een flinke klus. Maar als het wordt aangeboden en de financiering is ook nog eens voor elkaar door de besparingen dankzij de zonnepanelen, wordt het aantrekkelijk.”

Kan iedere school zonnepanelen laten plaatsen?

“In principe wel. Scholen hebben geen vergunning nodig, tenzij ze in monumentale panden zijn gevestigd. Ook een schuin dak maakt niets uit en het gebouw hoeft niet per se op het zuiden te liggen. En als een school volledig in de schaduw ligt, is er altijd nog de postcoderoos.”

Wat vinden de leerlingen ervan?

“Het raakt kinderen. Ze vinden het hartstikke leuk als de zonnepanelen worden geplaatst en zijn er erg trots op. De vorige generaties hebben hun wereld verknald, maar ons verhaal biedt hoop en inspiratie in plaats van een doemscenario. Zonnepanelen laten zien dat er oplossingen zijn en dat je zelf wat kunt doen. En die oplossing is heel simpel, want het zijn gewoon een paar platen die je op je dak legt. We zien ook dat kinderen aan hun ouders vragen waar de stroom in hun huis eigenlijk vandaan komt en gaan nadenken over hoe het anders kan. Die mentale omslag, daar gaat het uiteindelijk om.”