Een dak met 863 zonnepanelen voor RSG ’t Rijks
Op het eerste gezicht lijkt middelbare school RSG ’t Rijks in Bergen Op Zoom eigenlijk heel gewoon: op het schoolplein lopen leerlingen kletsend richting hun volgende les, een beeld wat je op de meeste scholen wel ziet. Toch is er iets speciaals wat je vanaf het plein misschien niet zou verwachten. RSG ’t Rijks heeft namelijk sinds deze zomer een zonnedak met 863 zonnepanelen. Rector en economieleraar Leon de Rond, hoofd technische dienst Thijs Schetters, controller Arjo Kousemaker en Schooldakcoach Peter van Tilburg vertellen hoe ze de aanleg van deze installatie hebben aangepakt.
Foto: Neeltje Kleijn
Aantal leerlingen 2375
Duur project eind 2019 tot juli 2021
Aantal zonnepanelen 863
De visie achter de verduurzaming van het schoolgebouw
Leon de Rond vertelt dat het uitgangspunt van dit project met toekomstbestendigheid te maken had. “Mijn begin visie was om het oude gebouw, dat een monument is, te behouden voor de toekomst. De opgave zat vooral in de klimaatbeheersing en het verduurzamen van het gebouw maar in dat plan werd de energietransitie niet meegenomen. Daar wezen leerlingen mij op: het plan lag namelijk al klaar nadat we dat met leerlingen van het technasium gemaakt hadden. We hadden vloerverwarming, isolatie, glas, CO2-reductie binnen het gebouw meegenomen in het plan maar dat we energie van zonnepanelen moesten krijgen was er niet in verwerkt. De energietransitie zat dus niet in de opdracht. De leerlingen hebben mij laten inzien dat we toch aan de slag moesten met zonnepanelen, dus zo is het begonnen”.
Het zonnedak op ’t Rijks was dus eigenlijk het idee van een groep kritische leerlingen die door middel van de ‘Hey School, Zeg Ja!’ campagne actievoerden en zo aandacht vroegen voor zon op schooldaken. Ze zetten hun zonnebrillen op in de klas tot er werd toegezegd dat de zonnepanelen geplaatst zouden worden: het is dus mede dankzij hun dat deze belangrijke investering in de toekomst gemaakt is!
Foto: Neeltje Kleijn
Van visie tot zonnedak
Om de realisatie van het zonnedak waar te maken kreeg de school via Stichting Schooldakrevolutie hulp van schooldakcoach Peter van Tilburg. Hij werkte nauw samen met Arjo Kousemaker (controller) en Thijs Schetters (hoofd technische dienst) om zowel de financiële als technische zaken op orde te krijgen. Zo legde hij kwaliteitsverschillen tussen panelen uit en ook hielp hij bij de aanvraag van de SDE++ subsidie, gaf hij advies over verzekeringen en stelde hij het legplan op. Samen met Thijs werden inschattingen gemaakt van hoeveel panelen op het dak zouden passen en vervolgens werd de keuze gemaakt om voor Sunpower panelen te kiezen. “Dat is top of the bill, een A merk met mooie opbrengst” zegt Thijs. Volgens Peter koos de school inderdaad “voor een kwalitatief goede installatie met goed garantie. Veel scholen laten zich uiteindelijk toch door kwaliteit in plaats van de prijs leiden. Ook RSG ’t Rijks voelde zich veiliger bij langjarig genot. Ze hebben gekozen voor het allerbeste dat je kan krijgen in de markt, dat is een hele expliciete keuze geweest”.
Als lezer vraag je je nu misschien af: zijn zonnepanelen niet per definitie duurzaam? Nee, dat is niet per sé het geval. Het is bij de aanschaf van zonnepanelen daarom belangrijk om ook naar de duurzaamheid van de panelen zelf te kijken. Zo worden in veel panelen giftige stoffen verwerkt, die later weer in de kringloop terecht komen (OneWorld). Daarnaast wordt een deel van de grondstoffen die in de panelen verwerkt worden gewonnen in conflictgebieden. Het is dus belangrijk jezelf af te vragen ‘hoe duurzaam is mijn zonnepaneel nu écht?’. Dat is precies wat Sunpower doet: zij nemen de volledige keten onder de loep en doen hun best om de arbeidsomstandigheden en productie van de panelen zo verantwoord mogelijk te maken. Door deze zonnepanelen te kiezen heeft RSG ‘t Rijks dus verder gekeken dan duurzaamheid van de school zelf. Ze hebben óók nagedacht over de sociale en ecologische aspecten die aan zonnepanelen verbonden zijn en hun keuzes daarop afgestemd.
De Scholen Energiebespaarlening
Hoewel de belangrijkste drijfveer was om iets voor het milieu te doen waren toch ook de financiële consequenties gunstig. Arjo vertelt: “we kregen de SDE-subsidie vanuit de overheid en als je ziet wat je op energie gaat besparen dan zie je dat je heel wat gaat besparen op de energierekening. Na de subsidie hadden we alleen nog de vraag ‘hebben we genoeg geld op de bank om dit te financieren?’ en jullie hadden daar een oplossingen voor, namelijk de Scholen Energiebespaarlening van het Nationaal Warmtefonds. Zo kwam alles bij elkaar”.
De Scholen Energiebespaarlening was volgens Arjo perfect omdat er geen onderpand nodig was, bovendien hebben ze het geld ook kunnen gebruiken voor andere verduurzamingsmaatregelen. Door gebruik te maken van de Scholen Energiebespaarlening hebben ze naast de aanschaf van zonnepanelen ook kunnen investeren in betere dakisolatie, energiezuinige dak ventilatoren, ledverlichting en isolerende voorzetwanden. RSG ’t Rijks heeft dus op verschillende manieren naar de toekomstbestendigheid van de school gekeken en de daarbij passende stappen ondernomen.
Uitdagingen tijdens het aanleggen van de zonnepanelen
Tijdens de doorlooptijd van het traject (eind 2019 tot half 2021) verliep het meeste werk voorspoedig: het verzekeren van de installatie ging prima en het financiële plaatje was al snel op orde. Toch waren er ook uitdagingen. Zo deelt Peter: “het beschikbare dakoppervlak iets kleiner te worden dan eerder gedacht. Dat kwam omdat er ook andere verduurzamingsmaatregelen werden genomen waardoor de toegang tot het dak iets aangepast moest worden. In plaats van 1000 werden er uiteindelijk 863 panelen geplaatst”.
Een andere uitdaging was dat het te renoveren gebouw een monument en beschermd stadsgezicht is. Arjo vertelt daarover dat je voor het plaatsen van zonnepanelen op zo’n pand een vergunning van de gemeente nodig hebt. “Dat was wel even een uitdaging omdat wij dachten dat alles al op orde was toen de zonnepanelen geleverd werden. Het bleek toen dat we alsnog nog de vergunning moesten aanvragen. Gelukkig konden we de zonnepanelen in een schuur opslaan tot alle papieren compleet waren: uiteindelijk is het dus allemaal goed gekomen”.
Foto: Neeltje Kleijn
Trots op de bereikte resultaten
Nu de panelen op het dak liggen en energie opwekken blikt Arjo terug naar de opening van het zonnedak. Hij voelde zich trots toen hij op het dak stond en om zich heen keek want echt overal zag hij zonnepanelen! Dit betekent dat RSG ‘t Rijks voor een deel onafhankelijk zal zijn en minder stroom nodig zal hebben van de energiemaatschappij.
Leon is ook trots op het eindresultaat en specifiek op de leerlingen die een bijdrage hebben geleverd aan de ontwikkeling van de school: “de leerlingen hebben meegewerkt aan het ontwerp van het gebouw, ze hebben een bijdrage geleverd aan het nieuwe plein waar nog veel groen bijkomt. Én ze hebben een bijdrage geleverd aan de energietransitie. Dat is precies wat je als school wil bereiken, dat actieve leerlingen aan deze projecten mee kunnen doen en je moet daar dan toch ook ruimte voor geven: ik merk dat we dat nog méér moeten doen in de toekomst”.
Ga ook aan de slag!
Nu het traject om zon op dak te krijgen is afgerond, hopen Leon en Arjo dat andere scholen ook enthousiast worden om aan de slag te gaan. Arjo nodigt anderen uit om “ook eens uit te rekenen wat een zonnedak je kan opleveren. Je moet dit project niet alleen vanuit maatschappelijk oogpunt starten, wat denk ik het belangrijkste is, maar ook het financiële plaatje gaat je rendement opleveren en dat geld kan je weer voor andere dingen inzetten zoals onderwijs of je huisvesting”. Voor Leon is het belangrijk om te luisteren naar je leerlingen “en te denken aan hun toekomst, daar doe je dit werk voor, je werkt aan hun toekomst en die is er alleen maar als je meewerkt aan een duurzame samenleving. Je geeft leerlingen geen toekomst als je dat niet doet want alleen een diploma is niet genoeg”.
Al met al, RSG ’t Rijks heeft niet alleen een dak vol zonnepanelen maar ook een bijzondere samenwerking tussen leerlingen, docenten, een schooldakcoach, de technische dienst en controller waargemaakt. ’T Rijks heeft nog heel veel ideeën om de school verder te verduurzamen, maar voordat ze die dromen waar gaan maken richten ze zich eerst op de leerlingen om de impact van de pandemie zo goed mogelijk op te vangen. Dit waren de eerste stappen in de verduurzaming van de school: wij zijn heel benieuwd wat er hierna op de planning staat!
Ook doorpakken met een schooldakcoach?