Het tekort aan vakmensen begint al op de basisschool

Om volledig over te gaan op duurzame energie, moet de energietransitie tot 2,5 keer sneller dan we nu gaan. Zegt het Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE). Er zijn vakmensen nodig om deze transitie mogelijk te maken. Maar aan deze vakmensen ontbreekt het nu juist. Wij bij de schooldakrevolutie blijven positief en staan daarom deze week stil bij oplossingen. Want aan een oplossing kunnen wij allemaal bijdragen. En dat begint al op de basisschool.

In deel twee van dit drieluik behandelen we: het tekort aan vakmensen.

”De opgave waar we met zijn allen voor staan rondom het behalen van de klimaatdoelen, wordt steeds groter. De tijd waarin we dit moeten doen, steeds kleiner, en de voorwaarden waaronder dit kan, onzekerder. Het is hoe dan ook zaak om nu, per direct actief aan de slag te gaan.”

Oplopend tekort  

Het halen van de klimaatdoelen is èèn van grootste de uitdagingen van onze tijd en daar zijn technisch opgeleide mensen voor nodig met de juiste kennis en vaardigheden. Dat is nou net waar het aan ontbreekt. Dat is grofweg te verklaren door 2 oorzaken:  

1: Het aantal vakmensen neemt af. Enerzijds kiezen veel jongeren niet voor de benodigde beroepen met arbeidsmarktpotentieel en is er een afnemende aanwas van nieuw opgeleide vakmensen. Anderzijds vindt er door vergrijzing juist een vergrote uitstroom van relevante vakmensen plaats. 

2: skill mismatch: de marktvraag sluit in veel gevallen niet (goed) aan op het beschikbare arbeidspotentieel. Uit cijfers van het UWV blijkt dat om de klimaatdoelen in 2030 te halen, er tussen de 23.000 en 28.000 extra vakmensen nodig zijn. Er zijn aan de ene kant lastig vervulbare vacatures en er is krapte in diverse beroepen, terwijl er tegelijkertijd groepen mensen zijn die langs de zijlijn staan, of niet naar hun volledige potentieel kunnen werken. (1)

Samenwerken is cruciaal 

(Creatieve) oplossingen om het tij te keren, zullen van verschillende kanten moeten komen en op landelijk, regionaal en lokaal niveau bestaan dan ook vele initiatieven. Gemene deler is erkenning dat samenwerking tussen bedrijven, onderwijsinstellingen, brancheorganisaties, overheid, werknemers en andere samenwerkingsverbanden, cruciaal is om kansen op werkgelegenheid te verzilveren. 

Als club met revolutie in onze naam juichen wij creatieve oplossingen natuurlijk toe! Zo kan dit tekort o.a. zorgen voor een inclusievere arbeidsmarkt waar bedrijven het zoekbeeld verbreden en zich focussen op skills in plaats van op opleidingen. Hierdoor zijn mensen in staat sneller van werk en zelfs van sector te wisselen. 

Ter inspiratie hebben we nog meer voorbeelden voor je verzameld:

Technische opleidingen

De waardering van technische beroepen moet worden verbeterd. Zo is een oplossing die wordt geopperd door het NVDE: geef afgestudeerden van het MBO ook een titel, net zoals bij het HBO en de universiteit. ”Een titel is een immateriële vorm van waardering” (2). Wat ook kan bijdragen aan de uitwisseling tussen werk en sectoren is het zogenoemde ‘skill paspoort’. Hiermee maak je inzichtelijk welke vaardigheden en competenties mensen hebben (4). Net zo belangrijk is werken aan innovatie in het onderwijs  zoals modulair onderwijs, deelcertificaten en verkorte opleidingen op VMBO en MBO niveau. Om op de actualiteit van de arbeidsmarktvraag te kunnen reageren zal de focus moeten liggen op praktijkopleidingen, werkplek- en project leren, loopbaan oriëntatie en goede begeleiding. Actieve samenwerking tussen het onderwijs, bedrijfsleven en de (lokale) overheid is essentieel voor het succes van de arbeidsmarkt van de toekomst!

Stimulerende overheid

Er ligt een grote waarde in een samenwerking tussen het bedrijfsleven, onderwijs en de overheid om de jeugd met de technische branche in aanraking te laten komen. Die samenwerking is er nu nog onvoldoende. Uit onderzoek (6) blijkt dat de overheid vooral meer budget moet inzetten om techniek te promoten (47%), omscholingstrajecten aanbieden met baangarantie (41%) en zorgen voor een betere samenwerking met brancheorganisaties (40%). Geopperd wordt om het al dan niet verplicht aanbieden van techniek in het basis- of middelbaar onderwijs. Een juiste beeldvorming begint namelijk al op basisschool. En over meer budget gesproken: het collegegeld schrappen voor techniekopleidlingen kan meer studenten over de streep trekken, denkt de NVDE. 

Participerende bedrijven

Bedrijven hebben een grote rol om mensen te werven en te behouden. ”Wie vakmensen wil, moet ze opleiden”, zeggen opleidingsbedrijven (2). Werkgevers zouden veel meer kunnen investeren om medewerkers doelgericht te scholen. Dat is ook een kwestie van goed werkgeverschap. Daar hoort ook bij dat werkgevers open staan voor alle doelgroepen op de arbeidsmarkt. Zoals kijken naar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt of een vluchtelingenachtergrond. Andere oplossingen die worden genoemd zijn maatwerk in het takenpakket. Ga daarvoor het gesprek met je medewerkers aan: waar is behoefte aan? Verbetering van arbeidsvoorwaarden die inspelen op deze tijd, zoals flexibele uren en doorgroeimogelijkheden worden ook genoemd. (5)

Vrouwen in de techniek

Het verhogen van het aandeel meiden en vrouwen in technische opleidingen en arbeidsmarkt is heel hard nodig om het benodigd aantal vakmensen te behalen. Hiervoor moet er ingezet worden op het actief oplossen van knelpunten die deels voortkomen uit diepgewortelde en ingesleten beelden en overtuigingen (3). Om meer vrouwen in de techniek te werven en te houden, is een cultuuromslag nodig in de gehele sector. Vrouwen voelen zich nu vaak niet prettig in een door mannen gedomineerde werkomgeving. Dit is typisch een voorbeeld waar onderwijs, studenten en bedrijven goed moeten samenwerken om deze verandering in gang te zetten. Bijvoorbeeld door op de basisschool meiden al veel meer voor techniek te interesseren, in het voortgezet onderwijs zou een buddy-systeem en inzet van vrouwelijke rolmodellen goed kunnen werken en bedrijven kunnen helpen door hun werkomgeving aantrekkelijker maken voor vrouwen.

Doorpakken voor het klimaat

In ons vorige artikel over het tekort aan materialen gaven we aan dat de doorlooptijden van zonneprojecten langer zijn dan een jaar geleden. Mooier kunnen we dat niet maken, maar de keuze om door te pakken gemakkelijker hopelijk wel. Wat wij merken is dat het gebrek aan personeel praktisch voelbaar is in het hele proces: van de installateurs voor de schouw en installatie, de elektriciens m.b.t. het verzwaren van de meterkast tot en met de scope 12 inspecteurs t.b.v. de kwaliteit van de oplevering.  

Om hierbij voortgang te blijven maken en doorlooptijden enigszins te beperken waar mogelijke, hebben wij ervaren dat goede projectbegeleiding hierin essentieel is. Dit borgt de intensieve coördinatie tussen alle systeem partijen en zorgt voor het benodigde onderlinge vertrouwen om de uitvoering tot een goed einde te brengen. Zoek jij hulp en ontzorging? Ons samenwerkingsprogramma zowiezon kan je hierbij helpen. Daaruit kan worden voorzien in  kosteloos en onafhankelijk projectmanagement, voor het verwezenlijken van een zonnedak. 

Laat een gebrek aan goede vakmensen en alle signalen daarover, niet de reden zijn om niet al zo snel mogelijk concreet te worden met de volgende verduurzamingsstappen. Want hoewel er hard gewerkt wordt aan oplossingen, zijn er geen wonderlijke korte termijn oplossing te verwachten. Deze situatie duurt daarmee voorlopig nog voort en vormt daarmee de nieuwe realiteit waarmee we moeten omgaan. Bewust uitstellen in de hoop op snellere doorlooptijden in de toekomst, kunnen we ons met het oog op het klimaat niet veroorloven. 

Hulp of advies nodig?

Meer weten, of wil je hulp of advies? Neem contact op met contact@schooldakrevolutie via onderstaande button. Aan onze motivatie om alle kinderen in Nederland te laten leren op én over zonne-energie, van hun eigen schooldak, is zeker geen tekort! 

neem contact op

De volgende keer

In het volgende en daarmee afsluitende artikel van dit drieluik gaan we in op de hoge energieprijzen, de verwachting voor 2023 en de verbeterde business case voor een zonnesysteem.

Bronnen:

1. https://www.leerwerkakkoord.nl/over-ons/het-ontstaan-van-de-leerwerkakkoorden/
2. https://www.uwv.nl/overuwv/magazines/uwv-magazine/2022-06/Energietransitie/personeelstekort-remt-energietransitie/index.aspx
3. https://www.uwv.nl/overuwv/Images/nlwerkt-februari-2022.pdf
4. https://techniekpactzwolle.nl/actueel-en-blogs/nieuws/meer-vrouwen-in-de-techniek-vereist-grondige-cultuuromslag-in-bedrijven
5. https://www.techniekpact.nl/artikel/we-moeten-de-beweging-naar-hybride-onderwijs-versneld-maken
6. https://fd.nl/advertorial/randstad/1416906/mismatch-op-de-arbeidsmarkt-van-moeilijk-vervulbare-vacatures-tot-niet-passende-vaardigheden
7. https://www.emerce.nl/wire/technische-branche-overheid-moet-meer-doen-om-technicitekort-terug-dringen